Een ongeval… Het kan ieder bedrijf overkomen
Wat komt er allemaal op je af?
Jan let even niet op, er komt een ander net voorbij met een heftruck, de vloer is op dat moment net wat glad door straalgrit en het gaat fout. Jan schrikt van de heftruck, glijdt uit en valt met zijn hoofd tegen een pallet met materiaal. Gevolg is een schedelbreukfractuur, die later in het ziekenhuis wordt geconstateerd.
Vervelend voor Jan en zijn familie. Ze zijn uiteraard heel erg geschrokken. Uiteindelijk komt Jan na een tijdje weer uit het ziekenhuis en kan hij gaan revalideren.
En vervelend voor het bedrijf. Collega’s en zijn werkgever zijn ook erg van slag. Hoe had dit kunnen gebeuren? We ruimen toch eigenlijk altijd alles op en kijken toch goed uit? Ook hebben we kort geleden nog een heftruckcursus gehad.
"De vraag die dan bij collega’s en directie leeft is:
Wat is er dan mis gegaan?"
De meest gehoorde conclusie is dat het een menselijke fout betreft, waar je niks aan had kunnen doen. Maar is dat werkelijk zo? Nader onderzoek wijst uit dat er meerdere oorzaken zijn aan te wijzen en dat er dus ook meerdere oplossingen te bedenken zijn, om dit voorval te voorkomen. Door samen met betrokkenen om tafel te gaan zitten en dieper naar de oorzaken van een ongeval of bijna-ongeval te kijken, kom je tot beter inzicht en betere verbetermaatregelen. 5 x Waarom vragen bij elke benoemde oorzaak helpt daarbij.
Een andere vraag van ondernemers: wat komt er op me af?
Regel bij ernstige ongevallen met ziekenhuisopname of bij mogelijk blijvend letsel is dat de Inspectie I-SZW binnen 24 uur moet worden geïnformeerd. Er geldt een boetenormbedrag van €50.000 wanneer een werkgever een arbeidsongeval niet direct meldt en waarbij de toezichthouder geen onderzoek meer kan verrichten. Dus het is belangrijk om bij twijfel altijd een melding te doen.
De Inspectie bepaalt daarna wat er gebeurt en of ze nader geïnformeerd willen worden, of dat nader onderzoek nodig is. In de meeste gevallen gebeurt het volgende:
- Ze vragen de actuele RI&E en het Plan van aanpak op bij het bedrijf.
- Ze vragen aanvullende documenten op die het bedrijf heeft over de onderkende risico’s die betrekking hebben op het gevaar waaraan de medewerker is blootgesteld. In dit geval risico’s die zijn bepaald voor het rijden met de heftruck, het lopen langs of op rijpaden en het gevaar van straalgrit op de vloer.
- Ze willen documenten ontvangen waarin de instructies staan die betrekking hebben op de werkzaamheden waar sprake van is tijdens het ongeval. Hier zou dus een instructie van toepassing zijn voor lopen langs een rijpad, instructies voor veilig rijden met de heftruck langs werkplekken en instructies voor het opruimen van straalgrit, het dragen van geschikte veiligheidsschoenen, e.d. Dit kan bijv. staan in een uitgebreide veiligheidsinstructie van het bedrijf of in werkplek gerichte veiligheidsinstructies.
- Ze willen informatie en registraties ontvangen van veiligheidsopleidingen en voorlichting die over deze onderwerpen zijn gegeven aan betrokken medewerkers. Denk daarbij aan een aanwezigheidsregistratie.
- Ze willen weten in welke mate er sprake is geweest (of nog steeds is) van toezicht op de werkvloer en het wel of niet hebben van een aanspreekcultuur. Ook willen ze weten wat het sanctiebeleid is van het bedrijf bij overtreden van veiligheidsregels.
- Ze zullen in de meeste gevallen een interview afnemen met het slachtoffer, zodat duidelijk is wat in zijn ogen precies is gebeurd. Hierbij worden ook vragen gesteld over hoe de veiligheidsregels zijn, hoe deze worden toegepast in het bedrijf en welke mate van toezicht er is.
- In een aantal gevallen worden ook collega’s van de medewerker en getuigen van het ongeval geïnterviewd met dezelfde vragen.
- Tot slot wordt de directie ondervraagd. Dit gebeurt meestal nadat alle interviews hebben plaatsgevonden en nadat alle aanwezige documenten zijn ontvangen door de Inspectie. Het verdient aanbeveling om een jurist en de veiligheidsdeskundige van het bedrijf bij dit gesprek aanwezig te laten zijn. Het gesprek heeft namelijk een formeel karakter. De Inspectie gaat in principe uit van schuld bij de werkgever, behalve als deze kan aantonen dat alle mogelijke maatregelen zijn genomen om ongevallen te voorkomen. Slechts in enkele gevallen wordt de medewerker schuldig of mede schuldig bevonden. Dit kan het geval zijn als de medewerker moedwillig onveilig heeft gehandeld en de werkgever er alles aan heeft gedaan om dit te voorkomen.
Wat gebeurt daarna?
De Inspectie SZW beoordeelt alle informatie en documenten en bepaalt in welke mate de schuld aan de werkgever en/of medewerker is toe te wijzen. De bruto boete voor een ongeval met ernstig letsel staat in principe vastgesteld en is te berekenen via de overheidswebsite. De hoogte van de uiteindelijke boete is voornamelijk afhankelijk van 4 factoren, namelijk:
- Als het bedrijf een actuele RI&E en Plan van aanpak heeft en deze actief onder de aandacht heeft, dan kan de boete met 25% verlaagd worden.
- Als het bedrijf de specifieke risico’s die de oorzaak zijn van het ongeval vooraf heeft onderkend en heeft vastgelegd, incl. de maatregelen die nodig zijn om de risico’s te beperken of te elimineren, dan kan de boete wederom met 25% verlaagd worden.
- Als het bedrijf goede en frequente voorlichting, opleiding en instructie heeft verzorgd en dit heeft kunnen aantonen, dan kan de boete nogmaals met 25% worden verlaagd. De instructie moet dan wel de onderwerpen aangaan, die van invloed zijn geweest op het ongeval.
- Als het bedrijf kan aantonen dat continu toezicht en controle aanwezig is op de veilige uitvoering van de werkzaamheden en dit ook kan aantonen, dan kan zelfs de laatste 25% van de boete worden kwijt gescholden. Dit laatste is lastig aan te tonen. Het gaat hierbij om toezicht en aanspreken op gedrag door de leidinggevenden en bijv. ook de aanspreekcultuur tussen collega’s onderling. De inspectie kan dit bijvoorbeeld uit interviews ophalen.
Het is uiteindelijk aan de Inspectie SZW om uitspraak te doen en een boetebeschikking op te stellen. Deze bestuurlijke boetes zijn relatief hoog. De werkgever kan binnen 6 weken bezwaar aantekenen.
De regeling m.b.t. boetes kun je vinden in onderstaande link.
https://www.inspectieszw.nl/inspectie-szw/sancties-en-handhavingsmethoden/boete/boetes-arbeidsomstandighedenwetgeving
Onder het motto voorkomen is beter dan genezen en betalen…. volgen nu onze tips wat je kunt doen om ongevallen te voorkomen.
Tips wat je kunt doen om ongevallen te voorkomen
- Zorg dat de veiligheids- en gezondheidsrisico’s zijn vastgesteld in een RI&E (ofwel risico inventarisatie en evaluatie). Dit kan met de RIE metaalbewerking van de Koninklijke Metaalunie/OOM. Zie www.metaalunie.nl.
- Vergeet echter niet dat elk bedrijf bijzonder is, wat gepaard gaat met bijzondere risico’s. het kan goed zijn dat deze niet allemaal in de RIE metaalbewerking staan en extra aandacht nodig hebben. Deze zal het bedrijf dan ook zelf moeten inventariseren en toevoegen.
Denk ook aan de 5xbeterchecks van 5xbeter. Deze helpen om techniek specifieke risico’s beter in beeld te brengen. Zie ook www.5xbeter.nl. - Maak naar aanleiding van de RI&E een plan van aanpak en bepaal met het team welke maatregelen er nodig zijn om:
a. Het risico te elimineren
b. De bron van het risico af te schermen van de werkomgeving
c. Beperken van de blootstellingsduur aan het risico
d. Met persoonlijke beschermingsmiddelen de medewerker beschermen tegen het letsel van een ongeval.
Dit wordt ook wel de arbeidshygiënische strategie genoemd. Doel is om altijd eerst te kijken of actie a, anders b of c mogelijk is. Pas als laatste middel mag d (persoonlijke beschermingsmiddelen) gekozen worden.
Zorg ervoor dat het Plan van aanpak jaarlijks wordt bijgesteld en kijk ook de geïnventariseerde risico’s minimaal eens per drie jaar na. - Maak instructies voor medewerkers op basis van de risico’s die er zijn en hang deze zichtbaar op de werkplek. Bijvoorbeeld:
- Instructie voor bewerkingsmachines (draaien, frezen, boren, kanten, lassen, etc.)
- Instructies voor schoonmaken van machines en vloeren
- Instructies voor heftruckverkeer
- Etc
Maak instructies extra zichtbaar door het aanbrengen van pictogrammen. Een goed voorbeeld van instructies vind je eveneens op de website van www.5xbeter.nl.
- Geef voorlichting en opleiding aan medewerkers en leidinggevenden op basis van de vastgestelde risico’s en maatregelen.
Houdt bijvoorbeeld een aantal toolboxmeetings per jaar of maak een fotopresentatie van aangetroffen risico’s in het bedrijf en ga de discussie aan met medewerkers:
- Wat zie je hier?
- Wat is het risico?
- Wat zou je in dit geval doen/ waar moet je aan denken?
- Wat spreken we hierbij af? - Maak afspraken met het team (medewerkers en leidinggevenden) over toezicht en de aanspreekcultuur onderling. Laat de directie hier ook een taak in hebben. Belangrijk hierbij is dat goed voorbeeld doet volgen.
Een mogelijkheid om de cultuur in het bedrijf te veranderen is de “Veiligheidsladder”. Dit is een vorm van certificering waarmee de cultuur steeds veiliger en gezonder moet worden in het bedrijf. Dit wordt voornamelijk aan de hand van interviews met medewerkers gemeten. - Volg incidenten, bijna ongevallen en uiteraard ook ongevallen, leg deze vast en onderzoek de oorzaak ervan. Voordat een ongeval tot letsel leidt, zijn dergelijke gevallen meestal al vaker voorgekomen en net goed gegaan. Door de aandacht te leggen op “wat had kunnen gebeuren”, kan erger worden voorkomen. Het beste is, om dit te doen binnen de afdelingen waar de incidenten spelen, zodat medewerkers er direct van leren.
- Overweeg een systeem volgens de VCA-norm. Bedrijven, die geen VCA-verplichtingen hebben, kunnen dit ook doen zonder het te certificeren. Dit geeft veel handvaten om aan veiligheid te werken en het up-to-date te houden.
Hoe kan PKM hierbij helpen?
Als je hulp wenst bij het aanpakken van veiligheid en gezondheid in het bedrijf, dan kan de PKM-adviseur op alle gebieden ondersteunen, dus zowel veiligheidskundige ondersteuning bij ongevallen, oorzaakonderzoek of gesprekken met de Inspectie SZW, maar ook bij alle preventieve tips die we hierboven hebben genoemd. PKM heeft eigen ontwikkelde tools en hulpmiddelen om praktisch invulling te geven aan deze onderwerpen.
Heeft u vragen over dit onderwerp of kunt u hierbij hulp gebruiken, Kijk op onze adviespagina of neem rechtstreeks contact op met PKM Ielse Lohuis, Paul Hartgers of Werner Verboom.
