CE en (gedeelde) verantwoordelijkheden:
Wie doet wat?
Als fabrikant van een machine bent u eindverantwoordelijk voor het toepassen van de richtlijnen, die op uw machine van toepassing zijn. Heeft u alle kennis in huis en ontwikkelt en produceert u alles in eigen beheer, dan zijn de verantwoordelijkheden duidelijk.
Het komt echter vaak voor dat bij de ontwikkeling van een machine of installatie verschillende partijen betrokken zijn. In het volgende praktijkvoorbeeld over een spijkermachine waren meerdere partijen betrokken betrokken bij de ontwikkeling, productie en installatie van een spijkermachine:
- de opdrachtgever. Hij bepaalde mede het basisontwerp en de pneumatische spijkerunits die er gebruikt moesten worden;
- een engineeringbureau. Het engineeringbureau maakte de detailtekeningen voor het constructiebedrijf om de spijkermachine te kunnen produceren;
- de machinebouwer. Dit bedrijf bouwde en installeerde de mechanische delen van de spijkermachine en zorgde voor een belangrijk deel voor de coördinatie tijdens de realisatiefase (klant van PKM);
- een installatiebedrijf. Het installatiebedrijf ontwikkelde en installeerde de elektrische besturing. Verder werd door dit bedrijf de PLC-software ontwikkeld.
En tenslotte
- de klant waar de machine werd geïnstalleerd. Er waren nog enkele problemen, die opgelost moesten worden en verder bleek na een bezoek van de Arbeidsinspectie dat niet voldaan was aan de eisen voor de Machinerichtlijn (de spijkermachine had geen CE-markering, handleiding en conformiteitverklaring).
Beoordeling
Van de machinebouwer kreeg PKM het verzoek om een machinebeoordeling uit te voeren. De directe aanleiding was een bezoek van de Arbeidsinspectie bij de klant. Deze constateerde dat spijkermachine niet veilig genoeg was en de Europese Richtlijnen niet goed toegepast waren, met als gevolg stillegging van de spijkermachine.
PKM stelde vast dat:
- er geen risicobeoordeling en evaluatie was uitgevoerd;
- er geen handleiding geschreven was;
- er geen conformiteitverklaring aanwezig was;
- het technisch constructiedossier onvoldoende was;
- kennis en ervaring omtrent Europese Richtlijnen bij partijen ontbrak.
Aangezien er bij aanvang van het project niets werd afgesproken over wie nu formeel als fabrikant van de machine beschouwd moest worden, was geen van de partijen bereid het initiatief te nemen om uit de situatie te komen. Iedereen had hiervoor een eigen argumentatie:
- De opdrachtgever: “Ik ben de klant, dus kan ik niet als fabrikant worden beschouwd”. Echter hij bepaalde wel mede het basisontwerp, de keuze van de spijkerunits en gaf goedkeuring aan het detailontwerp van het engineeringbureau.
- Het engineeringbureau: “Ik heb alleen de ideeën uitgewerkt van de opdrachtgever en de tekeningen weer naar hem teruggestuurd”.
- Bij de uitdetaillering van het ontwerp mag van het engineeringbureau verwacht worden dat de mechanisch sterkte berekend is en de keuze van de aandrijving en de pneumatisch/hydraulische aandrijving gedaan is op basis van te verwachten omstandigheden.
- De machinebouwer: “Ik heb mijn aanbieding gedaan op basis van de tekeningen, die ik van de opdrachtgever heb gekregen en ik heb de installatie gebouwd en geïnstalleerd volgens tekening.”
- Het installatiebedrijf: “De keuze van de beveiligingen met lichtschermen en de elektrische besturing heb ik gedaan op aanwijzing van de opdrachtgever, de tekeningen van het engineeringsbureau en de machinebouwer; verder heb ik de besturingskast ingericht volgens de eisen van de Laagspanningsrichtlijn”. Hoe echter het menu gestuurde PLC-programma bediend moest worden stond nergens beschreven.
Aanpak
Om uit de ontstane impasse te komen en een gang naar de rechter te voorkomen, werd door PKM de volgende aanpak gevolgd:
- Korte voordracht door PKM, uitgevoerd om inzicht te verschaffen in de mogelijke gevolgen voor alle betrokkenen en hierbij ieders verantwoordelijkheid benadrukt, vooral ook de juridische aspecten in een dreigende rechtszaak, zoals inspanningsverplichting en mededelingsplicht.
- Om te voorkomen dat een derde (lees: de rechter) gaat uitmaken wie als fabrikant in dezen zou worden aangemerkt, is het voorstel gedaan om de machinebouwer de coördinatie en het voortouw te laten nemen, omdat dit bedrijf uiteindelijk de meeste kennis van de machine had.
Het stappenplan zag er als volgt uit:
- Uitvoeren van een risico-inventarisatie geleid door PKM.
- Opstellen van de handleiding.
- Aanpassen van de spijkermachine, zodat er geen technische problemen meer waren en de veiligheid goed was.
- Uitvoeren van een formele overname, waarbij een visuele en een functionele controle werden uitgevoerd. De resultaten hiervan werden schriftelijk vastgelegd en ondertekend door de betrokkenen.
De klant van de opdrachtgever heeft uiteindelijk een goed werkende spijkermachine gekregen, maar een financieel succes voor de machinefabriek en de overige deelnemende partijen was het allerminst, vooral omdat de opdrachtgever failliet ging en verrekening van meer- en minderwerk niet meer kon plaatsvinden.
Dus altijd doen
Bedrijven die in samenwerking machines en installaties op de markt brengen en/of installeren adviseren wij het volgende te doen:
- Bespreek ieders verantwoordelijkheden al in het offertestadium; er is altijd iemand die eindverantwoordelijk is!
- Stel goede specificaties op, die achteraf ook controleerbaar en meetbaar zijn.
- Zorg voor een goede uitwisseling van gegevens om tot een goede handleiding en een technisch dossier te komen.
- Informeer vooraf bij Metaalunie of PKM
Dus gaat u in samenwerking met andere partijen een machine bouwen of zelfs ontwikkelen, neem eerst contact op met PKM of de juridische afdeling van Metaalunie. PKM kan u ook vrijblijvend informeren over de beste aanpak voor een dergelijke samenwerking.
